FBI roja Yekşemê got ku wê Matthew Crooks ê 20-salî wekî "mijara ku di hewildana kuştina serokê berê yê Amerîkayê Donald Trump de" ya roja şemiyê, ku yek ji kiryarên tundûtûjiya siyasî ya Amerîkayê yên di dehsalan de ye, nas kir.
Ajansa cîbicîkirina yaseyê di daxuyaniyeke kurt de got ku Crooks ji Bethel Park, Pennsylvania bû, ku demjimêrekê dûrî cihê mîtînga siyasî bû, cihê Trump di dema axaftina kampanyayê de, di guhê xwe de rastî guleyekê hat.
Daxuyaniyê tu hûrgiliyên zêdetir li ser Crooks neda, yê ku şahid dibêjin, bi tivingê ji banê nêzîk li derveyî cîhê mîtîngê teqe kir berî ku ji hêla hêzên cîbicîkirina yaseyê ve were kuştin.
FBI got ku li ser bûyerê "lêpirsînek çalak û berdewam" heye, û da zanîn ku her kesê agahî hebin divê tavilê bi rayedaran re têkilîyê daynin.
Di teqekirinê de, herî kêm amadebûyek hat kuştin û 2 kesên din jî bi giranî birîndar bûn, ku li cîhek mezin û vekirî ya li Butler, Pennsylvania qewimî.
Serê Yekşemê, Kevin Rojek, karmendê taybet ê FBI yê berpirsê ofîsa meydanî ya Pittsburgh, ji rojnamevanan re got ku "ecêb e" ku çekdar çar an pênc caran gule berdan berî ku ew bê kuştin.
"Me aniha sedemek naskirî tune, her çend vekolerên me bêwestan dixebitin da ku nas bikin ka ew armanc çi bû," Rojek got, û da zanîn ku lêkolîn dikare bi mehan bidome.
Di postek medyaya civakî de, Trump got ku ew "baş e" piştî ku guleyekê beşê jorîn ê guhê wî yê rastê qul kir. Trump derengiya Şemiyê ji nexweşxaneyê derket.
Trump got, "Tiştekî naye bawerkirin ku karekî wiha li welatê me bibe."
Bûyer tehdîd dike ku dê pêşbaziyek serokatiyê ya dijwar çaverê be û gotara rakêşana ku berî tund e aloztir bike.
Ev bûyer bû sedem ku Serok Joe Biden, Cîgira Serok Kamala Harris û Serokê berê Barack Obama daxuyaniyan bidin û tundiya siyasî şermezar bikin.
Derengiya Şemiyê, Koşka Spî got Biden bi Trump re axiviye - her çendî wî tavilê hûrguliyên danûstandinê nedan. Serok her weha got ku ew di demjimêrên serê Yekşemê de vedigere Koşka Spî, li şûna ku li mala xwe ya Delaware bimîne wekî ku hatî plankirin.
Demeke kin piştî bûyerê, Biden daxuyaniyek da û got, "Ez ji bo wî û malbata wî û ji bo hemû kesên ku di mîtîngê de bûn dua dikim." Wî wiha berdewam kir: “Li Amerîkayê cîhê tundiya bi vî rengî tune. Ji bo şermezarkirina wê divê em bibin yek.”
Cîgira Serok Harris jî bi daxuyaniyekê sersaxî ji Trump re xwest û got, "Divê em hemû vê kiryara hovane şermezar bikin û ji bo ku ew nebin sedema tundûtûjiyeke zêde, erka xwe bi cih bînin."
'Nexweş e'
Piştî çend deqîqeyan, Biden ji rojnamevanan re axivî.
"Li Amerîka cîhek ji bo vî rengê tundûtûjiyê tune ye," wî got. “Nexweş e. Nexweş e. Yek ji wan sedeman e ku divê em vî welatî bikin yek. Em nikarin rê bidin vê yekê. Em nikarin bi vî rengî bin. Em nikarin vê yekê qebûl bikin.”
Kampanya Biden jî, di daxuyaniyekê de got, ku ew "hemû ragihandinên derve radiwestîne û dixebite ku reklamên me yên televîzyonê bi lez û bez bikişîne."
Serokê berê Barack Obama fikarên Biden dubare kir.
Di daxuyaniya wî de hat gotin, "Di demokrasiya me de bi temamî cihê tundiya siyasî nîne." "Tevî ku em hîna tam nizanin çi qewimî, divê em hemî rehet bibin ku serokê berê Trump bi giranî zirar nedîtiye û vê gavê bikar bînin da ku xwe ji nû ve bi awayekî sivîl û rêzgirtina di siyaseta xwe de bimeşînin. Ez û Michelle jê re başbûnek bilez dixwazin."
Roja şemiyê, di daxuyaniyekê de li ser malpera medyaya civakî X, Komîteya Neteweyî ya Komarî got ku Trump hîn jî dixwaze roja Duşemê di kongreya partiyê de li Milwaukee xuya bike.
— GOP (@GOP) July 14, 2024
'Cîhan guherî'
Şirovekar dibêjin ev bûyereke dîrokî ye.
"Ev rojek awarte ya tarî ye li Amerîka -- di demokrasiya me de rojek bêhempa ye. Dibe ku çalakiya herî giran a tundûtûjiya siyasî ya ku me ji 11ê Îlonê ve dîtiye, " Jacob Ware, lêkolînerê Encûmena Têkiliyên Derve got.
"Em behsa gefeke cidî ya kuştinê li ser rêberê berê yê cîhana azad dikin ku bi awayekî çalak ji bo serokatiyê kampanyayê dike... bi rastî jî tirsnak e ku em bifikirin ka gavên pêşerojê di vê çîrokê de çi ne," wî ji Dengê Amerîka re got.
Profesorê Zanîngeha George Washington Casey Burgat got, "Îro cîhan guherî."
"Hewldana kuştina Serokê berê Trump ne tenê dê encamên kûr li ser vê hilbijartinê lê di heman demê de li ser rewşa berfireh a siyaseta Amerîkî jî hebe.
"Bûyer dê nakokiyên hizbî hîn kûrtir bike û di heman demê de diyalogeke rexnegir li ser xwezaya gotara siyasî û tundûtûjiyê di siyaseta nûjen a Amerîkî de derxe."
Alîgirên Komarparêz ên Trump bi lez bertek nîşan dan.
Senator J.D. Vance ji Ohio - ku wekî bijardeya pêşîn wekî cîgirê serokê Trump tê hesibandin - tweet kir: "Her kes beşdarî min bibe ku ji bo serokê me Trump û her kesê di wê mîtîngê de dua bikin. Ez hêvî dikim ku her kes baş be."